کارگاه اول بسیج اندیشه ها - مشکل یابی

کارگاه­ بسیج اندیشه­ ها و مشکل یابی ( مشکل اشتغال و بیکاری)

یکی از تکنیکهای متداول در ایجاد خلاقیت و فعال ساختن اندیشه ها به صورت گروهی  تکنیک بسیج اندیشه ها است. در این تکنیک چند قاعده ی اساسی رعایت می شود. رعایت این قواعد، منجر به هم‌افزایی در گروه می‌شود که نهایتاً باعث بروز خلاقیت در اعضای گروه می‌شود. بر این اساس،  محدودیتی برای مطرح کردن ایده‌ها وجود نخواهد داشت و طی یک فرآیند طبیعی و بدون دخالت بیرونی، جمع مستمراً به ایده‌های بهتر دست خواهد یافت.

 تمرکز بر کمیت

هرچه تعداد ایده‌هایی که تولید می‌شوند بیش‌تر باشد، احتمال دست یافتن به یک راه‌حل اساسی و اثربخش بیش‌تر است.

اجتناب از انتقاد

اگر در مواجهه ی اولیه با یک ایده، به جای انتقاد از آن، به توسعه و بهبود آن فکر کنیم، یک جو مناسب برای تولید ایده‌های غیرمعمول فراهم می‌شود و همچنین باعث باز شدن فکر افرادمی شود و استفاده از این متد سبب ایجاد دامنه زیادی از راه حل‌های باورنکردنی می‌شود.

استقبال از ایده‌های غیرمعمول

ممکن است ایده‌های غیرمعمول رویکردهای جدیدی را به مسأله فراهم کنند و منجر به راه‌حل‌های بهتری نسبت به ایده‌های معمول شوند.

ترکیب و بهبود ایده‌ها

می‌توان با ترکیب دو ایدهٔ خوب، به ایده‌ای بهتر رسید که از هر دو ایدهٔ قبلی کامل‌تر باشد.

نحوه اجرا

ابتدا با هم فکری گروه، مشکل به روزی را انتخاب نمودیم. مساله یافتن عوامل ایجاد کننده ی بیکاری مطرح گردید. سپس 3 برگ A4 به دانشجویان داده شد و از آن ها خواستیم که این برگ را به 8 قسمت مساوی تقسیم نمایند. تکه های کاغذ از بین دانشجویان جمع آوری گردید و به هر یک 7 تکه از این کاغذها به عنوان شروع کار دادیم. سپس یک ماژیک در اختیار هر دانشجو قرار دادیم. توجه شود که این ماژیک ها باید همرنگ بوده و ضخامت یکسانی داشته باشند. از دانشجویان خواسته شد که روی هر تکه کاغذ یک عامل (صرفا یک عامل، که شفاف و گویا بوده و نیازی به تفسیر نداشته باشد) از عوامل ایجاد کننده ی بیکاری را بنویسند. این برگه ها فاقد نام نویسنده بودند. هر برگه بلافاصله بعد از نوشته شدن توسط استاد جمع آوری گردید تا عوامل کاملا فی البداهه ذکر شوند. با به اتمام رسیدن تکه های کاغذ، استاد چند تکه کاغذ دوباره در اختار دانشجویان قرار می داد و با سخنان خود آنها را به نوشتن ایده های بیشتر تشویق می نمود. بعد از جمع آوری تمامی برگه ها، استاد تمامی این عوامل را خواند و دوباره 4 تکه کاغذ دیگر در اختیار دانشجویان قرار گرفت تا ایده های جدید بر گرفته از ایده های خوانده شده را در آن ها یادداشت کنند. دوباره در صورت تمام شدن کاغذ ها، برگه های بیشتری به آنان داده شد. این برگه ها نیز همانند مرحله ی قبل جمع آوری گردید.برگه های جمع آوری شده در هر دو مرحله جداگانه شماره گذاری شد. سپس این برگه ها توسط خود دانشجویان دسته بندی گردید. برگه های دارای یک موضوع در دسته های یکسان قرار گرفتند و تعداد این برگه ها در هر دسته یادداشت گردید. با توجه به تعداد برگه های هر دسته نمودار Fish bone رسم شد. این مرحله تحت عنوان مرحله ی جمع آوری عوامل ایجاد کننده ی مساله نام گذاری شده است.

نمودار ایشیکاوا ( استخوان ماهی ) روشی مفید و ارزشمند در حل و شناسایی مسائل است. هرچند برخی، این روش را مناسب حل مسئله نمی دانند و از این تکنیک فقط در گام هایی از فرایند حل مسئله استفاده می کنند. در اصل، آنها این تکنیک را تنها روشی تجزیه و تحلیلی برای بیان، شناسایی و شناخت ابعاد مسئله می دانند که توانایی های زیادی در نمایان ساختن اِلمان ها، اجزای مسئله و روابط بین آنها دارد و می تواند تصویری کلی از مسئله را در اذهان ترسیم کند که با یک نگاه، تمامی شاخه ها و ابعاد آن قابل درک و فهم باشد و نه روشی برای راه حل یابی و انتخاب راه حل ها و در نهایت حل مسئله! اما از طرف دیگر بسیاری هم، کاربرد این روش را بسیار گسترده تر می دانند و معتقدند که در زمینه هایی چون ایده پردازی، حل مسئله، شناسایی کلیه علل احتمالی مسئله، مسئله یابی، بیان مسئله ، ایجاد تصویر منسجم از مسئله با ایجاد فضای بصری، روشن کردن روابط اجزای مسئله ، شناخت مسئله ، گزینه یابی، انتخاب راه حل و ... کاربرد دارد.
اما علت نامگذاری این فرایند حل مسئله به « استخوان ماهی »، به دلیل شکلی است که این نمودار بعد از جمع آوری اطلاعات به صورت بصری به خود می گیرد که شبیه به اسکلت ماهی است. ایشیکاوا در این فرایند، مسئله خود را روی سر ماهی می نویسد و اجزاء و اطلاعات مسئله به صورتی در نمودار و شاخه ها قرار می گیرد که در نهایت، تمامی اطلاعات به همراه نمودار به صورت تصویری و به شکل اسکلت ماهی ترسیم می شود.

در کارگاه اولی که در کلاس انجام گرفت اصلی ترین نظرات راجع به مشکل اشتغال و بیکاری به شرح ذیل استخراج و دسته بندی گردید؛

-        عدم توجه دولت به اشتغال (43 رای)

-        عدم تطابق آموزش با مشاغل (25 رای)

-        ضعف مدیریتی (20 رای)

-        وجود مشکلات شغلی (19 رای)

-        عدم توجه به شغل (13 رای)

-        عدم انعطاف جویندگان مشاغل (10 رای)